Blik op 2019

De collectie met zowel oude als hedendaagse instrumenten wordt met zorg en aandacht behouden. De prachtige instrumenten liggen niet in vitrines achter glas, maar zijn in handen van bevlogen professionele musici en muziekstudenten. In deze ‘Blik op 2019’ de belangrijkste facts & figures over onze organisatie.

Doelrealisatie

Julia Dinerstein, vakdocent altviool

Aanvragen en NMF-musici in 2019

Structureel ondersteunt het NMF circa 400 musici. Deze groep verandert telkens van samenstelling, omdat nieuwe musici komen, en oude NMF-musici gaan. Jaarlijks blijft een aanzienlijke groep nieuwe musici een beroep doen op de diensten van het NMF. Het aantal aanvragen schommelde in de afgelopen jaren tussen de 58 en 101.
In 2019 ontving het NMF 79 aanvragen (101 in 2018). Het gemiddelde over meerdere jaren is gelijk gebleven (± 75 aanvragen per jaar). Van de 79 aanvragen, waren er 14 vervolgaanvragen (dus van musici die al een NMF-instrument bespelen). 5 aanvragen werden niet ontvankelijk verklaard en 14 aanvragen werden apart van de Instrumentencommissie behandeld, o.a. door de ‘werkgroep vleugels’. 

De tendensen die we waarnemen, zijn:

Meer aanvragen voor vleugels sinds 2018
In 2019 kreeg het NMF voor het tweede jaar op rij een groot aantal vleugelaanvragen, namelijk 11, ten opzichte van 5 aanvragen gemiddeld per jaar over de laatste vijf jaar. Hoogstwaarschijnlijk heeft de toename in aanvragen te maken met het feit dat het NMF conservatoria actief heeft benaderd om de mogelijkheid van bruikleen onder de aandacht te brengen.

Shuann Chai bespeelt thuis een Weense fortepiano, gebouwd door Michael Rosenberger rond 1820. Foto: Marco Borggreve

Kleine toename aanvragers met niet-Nederlandse nationaliteit
Van de 79 aanvragen waren er 51 met een Nederlandse (65%) en 28 met een niet-Nederlandse nationaliteit (35%). Het gemiddelde over de afgelopen 5 jaar van niet-Nederlandse aanvragen was 31%.

Aanwinsten en bouwopdrachten 2019: de NMF-collectie in beweging

Het NMF stemt zijn aankoopbeleid af op de behoefte vanuit de doelgroep. Er is in de afgelopen jaren gebouwd aan een brede collectie waardoor het NMF de meeste musici nu binnen afzienbare tijd kan voorzien van een passend instrument. Er is geen sprake meer van een lange wachtlijst in dit segment.
Er is dus ruimte ontstaan om hiaten in de collectie op te vullen en grensverleggende projecten op te zetten. Zoals de ontwikkeling van een speciale harp met twee extra snaren voor topharpist Remy van Kesteren, de bouw van een Monteverdi-orgel voor organist Krijn Koetsveld en binnenkort de bouw van een metalen panfluit voor fluitist Matthijs Koene. Alle aankopen werden mogelijk gemaakt dankzij de genereuze donaties van (fondsen van) particulieren. Opnieuw was er een groot aantal particulieren dat het NMF in natura wilde ondersteunen.

Remy van Kesteren met de Réus 49-harp van Salvi. Foto: Kaupo Kikkas

Verkoop niet inzetbare instrumenten en strijkstokken

Het NMF richt zich bij de samenstelling van de collectie op wat er in de actualiteit en op de langere termijn nodig is voor onze doelgroep. Het NMF breidt niet meer kwantitatief uit, maar richt zich vooral op een kwalitatieve verbetering van de collectie. Bij het actualiseren hoort ook het onttrekken van instrumenten uit de collectie als het NMF daarvoor (ook op termijn) geen belangstelling ziet vanuit onze doelgroep. In 2019 heeft het NMF een aantal instrumenten en strijkstokken verkocht die anders ongebruikt in onze opslag zouden blijven liggen. Het betrof zeer eenvoudige instrumenten en strijkstokken met een gemiddelde taxatiewaarde van circa € 250 die in de loop van het bestaan van het NMF in de collectie zijn gekomen, veelal als onderdeel van een grotere schenking of legaat. Het NMF kan de opbrengst weer inzetten voor noodzakelijke aankopen.

Mascha van Nieuwkerk  Cello: Orsolo Gotti (± 1900)  Strijkstok: Jean François Daber (± 1990)

In 2019 zijn 17 instrumenten aan de collectie toegevoegd door aankoop, bruikleen en schenking met een totale waarde van ruim € 1,3 miljoen. Lees in het artikel ‘Een instrument op maat’ welke prachtige instrumenten het zijn.

Financieel beleid

Seán Morgan-Rooney 
Vleugel: Bösendorfer (1975)

De afgelopen jaren is gebleken dat het NMF financieel op eigen benen kan staan, ondanks het einde van de overheidssubsidie in 2012 en de teruglopende inkomsten uit vermogensfondsen. 2019 was qua inkomsten zelfs het beste jaar ooit in de geschiedenis van het NMF.

De inkomsten komen voornamelijk van particuliere donateurs en familiefondsen (in totaal 91%). Deze inkomsten bestaan uit geldelijke donaties bij leven (veelal in de vorm van periodieke schenkingen), schenkingen van instrumenten bij leven en inkomsten uit legaten en erfenissen (ook in natura, dus in de vorm van instrumenten). De resterende inkomsten (9% van het totaal) zijn afkomstig van bruikleen van musici. Zij betalen een bijdrage voor het gebruik van hun instrument, naast de verzekeringspremie die ze zelf betalen.

De afgelopen jaren laten een stabiel beeld zien in het verwerven van inkomsten m.b.t. particuliere donaties. Het grootste percentage aan inkomsten uit particuliere donaties komt van periodieke schenkingen. Voor het NMF zijn de periodieke schenkingen per schenkingsovereenkomst dus van groot belang, omdat die zorgen voor een zekere continuïteit aan inkomsten. Bovendien is de gemiddelde donatie bij periodieke schenkingen hoger en bouwt het NMF een langdurige en bestendige relatie op, wat additionele voordelen kan bieden met het oog op legaten of erfenissen.
Het beleid ten aanzien van de werving van overige particuliere donaties (dus niet zijnde periodieke schenkingen) zal worden gecontinueerd en uitgebouwd (door uitbreiding van de doelgroep) waardoor het aantal donaties (en daarmee ook de inkomsten) op termijn mogelijkerwijs zal stijgen. Voor de uitbreiding van de jongere doelgroep (<50) willen we een apart programma opzetten, wat de nodige menskracht vergt. Het doel is om dit in 2021 op te zetten.

Inkomsten uit nalatenschappen

In het verlengde van de hoge inkomsten uit nalatenschappen in 2019 is de verwachting dat er ook de komende jaren veel geld aan nalatenschappen zal vrijkomen. We starten in 2020 ook een nalatenschapscampagne op. De inkomsten zullen hierdoor op termijn hoogstwaarschijnlijk stijgen. De meeste nalatenschappen komen van mensen die nog niet in ons databestand staan, wat de kans op groei zeker hoger maakt. Echter hebben we hiervoor uiteraard geen zekerheid.

Onzekerheid in inkomsten

Ondanks de positieve financiële ontwikkeling begint het NMF aan de andere kant ieder jaar weer opnieuw met het werven van inkomsten om de exploitatiekosten te dekken en de doelstellingen te behalen. De geschiedenis leert dat het elk jaar weer lukt om e.e.a. financieel in evenwicht te houden, maar meer zekerheid is gewenst. Een complicerende factor ten aanzien van de interpretatie van financiële verwachtingen is het feit dat inkomsten uit nalatenschappen en particuliere donaties sterk kunnen fluctueren en niet steady te begroten zijn.
De ambitie is dan ook om te zorgen voor inkomsten die de exploitatiekosten waarborgen, bijvoorbeeld door particulieren te benaderen die specifiek hieraan willen bijdragen. In de loop van 2020 zal een aanvraag bij de Bankgiroloterij worden ingediend. Tot slot zal het inzetten op verhoging van het aantal periodieke schenkingsovereenkomsten in de toekomst moeten zorgen voor meer structurele zekerheid.

Trend om geoormerkt te geven

We horen van particulieren vaker dat ze hun donaties en zelfs hun nalatenschap willen oormerken. Hoewel dit het voordeel biedt dat we daarmee tegemoetkomen aan specifieke wensen van donateurs, willen we er, vanuit het oogpunt van de organisatie, voorzichtig mee zijn. Het is de uitdaging voor het fonds hier een goede balans in te vinden. Vrij besteedbare inkomsten blijven immers hard nodig om de organisatie te kunnen laten functioneren. Toch vinden we het ook belangrijk om deze trend te omarmen en juist wel aan de wensen van de particuliere donateurs te voldoen en hen een kans te geven om aan iets specifieks bij te dragen. Zeker gezien het feit dat ‘de producten’ van het NMF zich hier goed voor lenen. Bijvoorbeeld door afspraken te maken dat een deel van de donatie (bijvoorbeeld 20%) vrij besteedbaar is. Overigens staat deze trend haaks op de cijfers uit 2019 waarbij geen enkel geoormerkt bedrag is geworven.

Nieuw fondsenwervend plan

Om bovengenoemde uitdagingen het hoofd te bieden, is het nodig een nieuw fondsenwervend plan, dat meegaat met de trends op het gebied van fondsenwerving, op te stellen. De huidige manier (geconcentreerd op particulieren, grotendeels via concerten, evenementen en mailings) is weliswaar succesvol genoeg gebleken om elk jaar, naast het voldoen van de exploitatiekosten, een aantal bijzondere instrumenten te kunnen aankopen, maar ook het aantal donateurs is in absolute aantallen in 2019 gedaald.

Fondsenwerving in een modern jasje tijdens het Presentatieconcert 2019. Foto: Melle Meivogel

Onze uitgaven besteed aan doelstelling, werving en beheer en administratie

De percentages voor toerekening van de kosten naar bestemming zijn gewijzigd als gevolg van een herijking van de tijdsbesteding van het personeel. Na onderzoek en analyse van de wijze waarop de personeelskosten worden toegerekend zijn de percentages aangepast overeenkomstig de realiteit.
N.B.: het percentage ‘kosten beheer & administratie‘ ligt relatief hoog omdat het NMF niet afschrijft op instrumenten.
Het totale bedrag besteed aan de doelstelling, uitgedrukt in een percentage van de totale 86% inkomsten uit particuliere donaties bedraagt in het boekjaar 40%. Het gemiddelde over de afgelopen drie jaar bedroeg 62%. In 2019 belopen de ontvangen nalatenschappen in geld € 1.550.000. Vooral door deze ontvangsten beloopt de som der baten € 679.000 meer dan in 2018. Dit verschil verklaart dat het percentage ‘Besteed aan doelstelling’ met 40% een stuk lager ligt dan in 2018. Omdat het aankoopproces van goede en betaalbare instrumenten vaak een langdurige zaak is, is besteding van deze binnengekomen gelden pas na geruime tijd mogelijk. Dat heeft een grote invloed op de hoogte van dit percentage.
De verwervingskosten uitgedrukt in de baten van eigen fondsenwerving bedragen 14% (gemiddeld over de afgelopen drie jaar 20%). Het streven van het NMF is om dit percentage beneden de 25% te houden, waaraan dus ruimschoots voldaan wordt. De kosten van beheer en administratie bedragen 12%. Het gemiddelde over de afgelopen drie jaar was eveneens 12%.

Financiële buffer

Het NMF heeft een financiële buffer, bestaande uit een continuïteitsreserve van € 912.000 (per 31-12-2019). De continuïteitsreserve wordt gevormd voor de dekking van risico’s op korte termijn en om zeker te stellen dat ook in de toekomst aan verplichtingen voldaan kan worden.
Deze reserve dient als buffer voor de financiering van de lasten van de eigen organisatie (kosten van personeel, kantoor, communicatie etc.).
De omvang van de reserve dient maximaal het in overleg met de Raad van Toezicht door het bestuur vastgestelde criterium van 1 maal het jaarlijkse lastenniveau te zijn. Het jaarlijkse lastenniveau was in 2019 € 912.000. De continuïteitsreserve is ultimo 2019 1 maal dit jaarlijkse lastenniveau. In 2018 was dit 1,24 maal.

Schenkingen van instrumenten

Met het bekender worden van het NMF neemt het aantal schenkingen van instrumenten toe. Er worden hiervoor schenkingsovereenkomsten opgesteld, al dan niet in de vorm van periodieke schenkingen, die fiscaal aantrekkelijk zijn voor de schenkers. Schenkingen die a priori niet in de collectie zouden worden opgenomen, maar wel een zekere financiële of andersoortige waarde hebben, worden onder bepaalde omstandigheden ook door het NMF aangenomen. Deze instrumenten worden buiten de collectie gehouden en verkocht. Met de opbrengst daarvan worden andere instrumenten aangeschaft.

Inkomsten 2019

Totale inkomsten € 2.494.000
Totale uitgaven € 1.178.000
_______________________________
Resultaat € 1.316.000

Onze verschillende inkomstenbronnen

• 86% inkomsten uit particuliere donaties
• 5% inkomsten van particuliere stichtingen en fondsen
• 9% inkomsten uit bruikleenvergoeding musici

Baten

De totale baten voor 2019 bedroegen bijna € 2,5 miljoen, ten opzichte van ruim € 1,8 miljoen in 2018. Net als in 2018 bestond 91% van deze inkomsten uit inkomsten uit fondsenwerving (waarvan 86% van particulieren en 5% van particuliere stichtingen en fondsen) en de resterende 9% waren inkomsten uit bruikleen (dat wil zeggen, de vergoeding die musici betaalden voor het gebruik van hun instrument).
Daarmee is het belang van de verschillende soorten inkomstenbronnen de afgelopen drie jaren gelijk gebleven.
De totale inkomsten (€ 2.494.000) waren bijna twee keer meer dan begroot (€ 1.281.000).
Het verschil tussen begroting en realiteit werd voornamelijk veroorzaakt door meer inkomsten uit nalatenschappen.

Lasten

De totale lasten voor 2019 bedroegen bijna € 1,18 miljoen. Begroot was bijna € 1,11 miljoen. In totaal was het gerealiseerde resultaat € 1.316.000 – € 170.000 = € 1.146.000 beter dan begroot.

Donaties particulieren

De afgelopen jaren laten een stabiel beeld zien in het verwerven van inkomsten m.b.t. particuliere donaties. Het grootste percentage aan inkomsten uit particuliere donaties komt van periodieke schenkingen. Het aandeel periodieke particuliere schenkingen ten opzichte van alle particuliere donaties bedraagt circa twee derde, goed voor circa € 260.000. Het aantal periodieke schenkingsovereenkomsten was 303 (waarvan 11 in natura) en was daarmee gelijk aan het aantal van vorig jaar. De totale inkomsten stegen wel.
Het aantal particuliere donaties, niet zijnde periodieke schenkingen, daalde ten opzichte van 2019 met 2% (vorig jaar daling van 12,9%). Dit komt voornamelijk doordat er minder particuliere donaties zijn ontvangen naar aanleiding van privéconcerten.

Inkomsten uit nalatenschappen

De inkomsten uit nalatenschappen wisselen sterk per jaar. Voor de jaren 2010 t/m 2019 is € 5.321.000 verkregen. Gedeeld door het aantal jaren (10 jr.) is dat gemiddeld € 532.100. De nalatenschappen in natura en in geld (baten met een eenmalig karakter) bedroegen in 2019 bij elkaar € 1.587.000, dat is 64% van de totale inkomsten.

Het NMF werd in 2019 door onder meer de volgende stichtingen en fondsen gesteund:

• ING Nederland Fonds voor Medewerkers
• Maarten Weldam Stichting
• Prins Bernhard Cultuurfonds
• Stichting Otten Philips Fonds
• Stichting Beehive Cruquius
• Stichting Boedel Wittens
• Stichting F.J.M. en A.J.M. Aarden
• Stichting IBAFU
• Stichting Orlanda Goban
• Stichting Rondo Pedale
• Stichting Thurkowfonds
• Stichting Van Lith- Dumont Fonds
• Stiftung Auxilium
• VLR Stichting
• VandenBroek Foundation

Het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds ontving in 2019 een bedrag van € 131.735,- in de vorm van een legaat uit de nalatenschap van mevrouw Henny Reiling. Mevrouw Reiling overleed onverwachts in december 2018 op 62-jarige leeftijd. Zij was zelf geen musicus, maar genoot van muziek en bezocht graag concerten. Zij had bewondering voor musici die met passie hun talent ontwikkelen en zich daar voor 100 procent voor inzetten. Vanuit die achtergrond heeft zij dit legaat bestemd voor het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds.